انواع روش‌های خلاصه نویسی
زمان تقریبی مطالعه این مقاله: 9 دقیقه ، 1200 کلمه
چرا خلاصه نويسي ؟
بسیاری از دانشجویان و دانش‌آموزان به خصوص داوطلبان کنکور در طول سال حجم زیادی از کتاب‌ها و مطالب را مطالعه می‌کنند؛ ولی اغلب با اين مشكل مواجه مي‌شوند که در زمان مرور و جمع‌بندی باید کل مطالب را دوباره بخوانند که کارسخت و تقریبا غیرممکني است، زیرا در ایام امتحانات و کنکور فرصت کمی وجود داشته و خواندن این حجم از مطلب زمان خیلی زیادی نیاز دارد. دقيقا در اين زمان نياز به خلاصه نويسي احساس مي شود.
با توجه به منحني فراموشي ابينگهاوس می‌دانیم که یکی از اصول مطالعه صحیح این است که مطالب خوانده شده را روزانه، هفتگی و ماهانه مرور و یادآوری کنیم و اگر خلاصه نویسی و نکته برداری پویا و درستی داشته باشیم، میتوانیم این کار را با سرعت و کیفیت مطلوبی انجام دهیم.
اما چگونه می‌شود در طول مطالعه یک خلاصه نویسی صحیح و منظم تهیه کرد تا در زمان نیاز، به جای مطالعه ی کل کتاب با خواندن این خلاصه نویسی در کمترین زمان به راحتی تمام مطالب را مرور و یادآوری کرده و در نتیجه سرعت و بازدهی درس خواندن را افزایش داد؟ در ادامه به شرح پاسخ اين سوال خواهم پرداخت
هدف از خلاصه نويسي چيست؟
1.افزایش اعتماد به نفس
2.تفکردراطلاعات به منظورعمیق کردن مطالب
3.افزایش میزان دریافت اطلاعات
4.امکان اصلاح وتکمیل اطلاعات
5.سازماندهی اطلاعات دریافت شده
6.ایجاد فرصت برای انتقال اطلاعات ازحافظه کوتاه مدت به بلند مدت
7.تازه کردن مطالعه و یادآوری
8.تداعی معانی و همبستگی مطالب
چگونه خلاصه نویسی کنیم؟
باید دقت داشت که خلاصه نویسی نباید پراکنده و نامنظم باشد زیرا در این صورت کار را سخت تر می‌کند و باید دوباره انرژی صرف کنیم تا آنهارا مرتب کنیم. بهتر است از یک دفترچه یادداشت با اندازه مناسب يا كاغذ A4 به همراه كاور نايلوني و كلاسوراستفاده شود.
انواع روش‌هاي خلاصه نویسی:
یادداشت برداری:
اصلی ترین و وقت گیرترین روش خلاصه نویسی است. در این روش شما نیازمند تهیه يك دفترچه جداگانه هستید، توصیه می‌شود مطالب را در برگه یادداشت نکنید زیرا با افزایش مطالب جمع آوری شده احتمال پراکندگی مطالب افزایش می یابد مگر اينكه برگه ها را به صورت مرتب در يك كلاسور قرر دهيد. در اين روش کلیدی ترین نکات را یادداشت مي‌کنید. این شیوه خلاصه برداری برای دروس دارای منابع متعدد بسیار مناسب است.
نکاتی که در یادداشت برداری باید رعایت شود:
تمام مطالب یک صفحه را یادداشت نکنید، در اینصورت شما رونویسی انجام داده اید نه خلاصه نویسی.
مهمترین و کلیدی ترین نکات را یادداشت کنید که اصل مطلب را منتقل می کند.
نکاتی که یادداشت می کنید باید تداعی گر مطالب متنی که از آن خلاصه نویسی کرده‌اید باشد.
باید تمام نکات کلیدی یادداشت شود تا دیگر نیازی به بازگشت به متن اصلی نباشد.
تاریخ خلاصه‌های خود را یادداشت کنید، تا برای مرور آنها بهتر برنامه‌ریزی نمایید.
مراحل یادداشت برداری:
مفید ترین نوع یادداشت برداری آن است که طی مراحل زیر انجام می‌گیرد،اما اگر وقت کافی برای اجرای تمام مراحل زیر را ندارید ، از مرحله 3 شروع کنید:
مرحله 1: مطالعه متن مورد نظر
مرحله 2 : استفاده از علامت گذاری و خط کشی
مرحله 3: خواندن متن با هدف یادگیری دقیق
مرحله 4: یادداشت کردن نکات اصلی و کلیدی
مرحله 5: با مطالعه منابع دیگر به دفتر خود مراجعه کنید و مطالب جدید را در کنار مطالب مرتبط یادداشت کنید.
براي اين منظور در هر مطلب جای کافی را درنظر بگیرید.
حاشیه نویسی:
در این روش کلیدی ترین جمله‌ي هر پاراگراف يا صفحه را جدا کرده و به زبانی که برای خودتان ساده تر و قابل درک است در حاشیه کتاب یا جزوه یادداشت کنید. می‌توان گفت در این روش ، ما پاراگراف و قصد آن را در جمله ای کوتاه بیان می‌کنیم. همچنین می‌توانید، مطالب مرتبط با موضوع مورد مطالعه که در منابع دیگر مطالعه کرده اید را حاشیه نویسی کنید، تا هنگام مرور هر دو مطلب را بخوانید. در اين روش خلاصه نويسي به علت كاهش حجم اطلاعات ممكن است بخشي از محتواي مهم از بين رود پس توجه شود که برداشت مطالب به اندازه ای باشد که تمام موارد کلیدی و مهم را دربرداشته باشد زیرا در غیر اینصورت برای مطالعه کامل مطالب دوباره باید کل پاراگراف يا صفحه خوانده شود و خلاصه نويسي قابل استفاده نخواهد بود. حاشیه نویسی نه تنها تمرکز شما را افزایش می دهد بلکه سبب تقویت حافظه نیز می شود.
علامت گذاری:
بهترین روش مطالعه، مطالعه فعال است، یعنی همزمان با خواندن مطالب با آن درگیر شوید و در جریان آن قرار بگیرید. یکی از روش‌های خلاصه نویسی استفاده از علامت می باشد به این صورت که شما با مداد دور کلمات کلیدی خط می‌کشید و یا جایی از متن را که احساس می‌کنید، سوال مهمي است با علامت سوال (؟) مشخص کنید و یا مطالبی را که نیاز دارید دوباره مرور کنید با علامت تعجب (!) مشخص کنید. شما با استفاده از سايرعلائم نگارشي و ايموجي هاي مختلف مانند گيومه ، لبخند، ستاره ، نوشتن واژه مهم و… به نوعی مطالب را تقسیم بندی می‌کنید. از این روش می‌توانید برای دروسی که تمام مطالب آن مهم و کلیدی است و یادداشت برداری وقت زیادی از شما می گیرد استفاده کنید.
نکاتی که باید در این شیوه خلاصه نویسی رعایت کنید به شرح زیر است:
حتما از مداد استفاده کنید ، چون گاهی اوقات متوجه می شوید که مطلبی که مشخص شده نکته کلیدی نبوده و چند صفحه بعد توضیح کامل آن وجود دارد. و یا گاهی مطلبی که علامت زده اید اشتباه بوده و نیاز به تغییر دارد.
در خط کشی افراط نکنید تا تمرکز شما کاهش نیابد.
خط کشیدن زیر جملات مهم:
اين روش متداول ترین روش در بین دانشجویان و دانش آموزان است.اغلب اين افراد مطلع نيستند كه اين كار خود يك نوع خلاصه نويسي است. در این روش، با مداد يا خودكار زیر قسمت‌های مهم خط کشیده می‌شود و يا با استفاده از ماژيك‌هاي هايلايتر مطالب مهم و نكات را رنگي مي‌كنيم، پس از آن درهنگام مرور و جمع بندی، بیشتر آن قسمت‌هاي علامت گذاري شده خوانده می‌شود. بايد توجه داشت كه در اين روش تنها زير مطالب مهم خط بكشيد و بدون توجه به اهميت مطلب آن ار مشخص نكنيد.
روش دسته بندي:
این روش به روش نمودار درختي نيز شناخته مي شود، كاربرد اين روش برای مطالبی از قبیل صیغه‌های فعل، آرایه‌های ادبی و دسته بندی در درس زیست که قابل سازمان دهی باشند، بيشتر است. در این روش مطالب به صورت یک درختچه و به کوتاه ترین صورت ممکن، مانند شبکه به هم متصل می‌شوند که متن کلیدی در يك سمت درختچه قرار گرفته و مطالب فرعی مانند شاخه های درخت به آن وصل می‌شوند.
روش نقشه ذهني:
اين روش خلاصه نويسي بدون شك بهترين، جامع ترين و كاربردي ترين روش خلاصه نويسي است كه توسط توني‌بوزان به جهانيان معرفي شده است ، امروزه در بسياري از كشور هاي پيشرفته اين روش در مدارس به دانش‌آموزان آموزش داده مي‌شود. در اين روش نكات مهم، كلمات و عبارات كليدي بر اساس ساختاري مشابه با سلول هاي مغزي ما (نورون)بر اساس قواعدي خاص روي كاغذ يا در محيط نرم افزار ترسيم و ثبت شده كه علاوه بر افزايش كيفيت يادگيري باعث سهولت در يادآوري و مرور مطالب نيز مي شود. براي آشنايي با اين روش شگفت انگيز مقاله ي نقشه‌ي ذهني چيست؟ را مطالعه كنيد
با سپاس از توجه شما 🙂
دیدگاهتان را بنویسید