شخصیت شناسی و فواید آن

شخصیت شناسی و فواید آن! همه ما بدنبال بهترين و سازنده‌ترين تعاملات و ارتباطات هستيم. براي رسيدن به اين هدف بايد از خود شناسي و شخصيت شناسي شروع كنيم. در واقع با خود شناسي مي‌توان نقاط ضعف و نقاط قوت خودمان را بيابيم و خلل‌هاي شخصيتي را پيدا كرده و آنها را برطرف كنيم. اين كار منجر به تقويت روابطمان با اطرافيان خود و همچنين روابط اجتماعي خواهد شد. به بيان ديگر شخصيت ما را در الگوهاي فردي، احساسي، تفكر و رفتاري نشان مي‌دهد. شخصیت شناسی چیست و این شناخت چه ویژگی‌هایی دارد؟ ما را در مقاله شخصیت شناسی همراهی کنید تا پاسخ تمام سوالات خود را بیابید.

شخصیت چیست؟

اول از همه به تعريف شخصيت و شخصیت شناسی و ريشه آن بپردازيم. در گذشته كلمه لاتين persona را به عنوان شخصيت معرفي كردند كه به نقاب نمايش اشاره دارد. در واقع به كساني كه هويت خودشان را در اجراي نمايش‌هاي مختلف پنهان مي‌كردند گفته مي‌شد. يك تعريف ابتدايي و خودماني‌تر از خودشناسي اين است كه به افكار، رفتار و احساسات هر فرد برمي‌گردد و او را نسبت به ديگران متمايز مي‌كند. گاها بعضي معتقد هستند تمام اين ويژگي‌ها از دورن فرد است و تا اخر عمر با اوست و تغيير ناپذير مي‌باشد. نظر شما چيه؟ نميشه شخصيت رو تغيير داد؟

يكمي تعريف رو علمي‌تر كنيم. علم، شخصيت را به نگرش‌ها، حالات و عقايد هر فرد و نحوه تعاملش با افراد جامعه توصيف مي‌كند و از طرفي بيان مي‌كند كه تمام اين ويژگي‌ها ذاتي و اكتسابي است. از اين ديدگاه شخصيت را به دو حوزه مفهومي تقسيم مي‌كنند.

در تقسيم بندي اوليه بيان مي‌كند كه افكار و عقايد و نگرش‌ها ثابت است و در انسان نسبتا پايدار مي‌باشد.

تقسيم بندي بعدي درباره صفاتي كه در همه‌ي مردم يكسان و شبيه بهم است صحبت مي‌كند. به بيان ديگر قواعد و قانون‌هايي كه مردم را براي زندگي بهتر هدايت مي‌كند و عواملي كه بر روح انسان و روند زندگي تاثير مي‌گذارد را بيان مي‌كند.

روانشناسان براساس اين تقسيم بندي دو وجه هر فرد كه شامل خود و تعاملات آنها است را پوشش مي‌دهند و به ويژگي‌هاي شخصيتي و همچنين افراد را به طور كل در كنار هم بررسي مي‌كند. این بررسی شامل همه‌ي رويدادهاي اجتماعي و زيستي و خود شناسي در اشخاص مي‌باشد.

در حال حاضر انواع مختلفي تعريف درباره شخصيت و الگوهاي رفتاري وجود دارد كه بر ويژگي‌هاي افراد توجه دارد و به پيش بيني رفتار در جاهاي مختلف براي يك فرد كمك مي‌كند. همانطور كه بيان شد شخصيت مي‌تواند ذاتي يا ژنتيكي باشد و يا تحت تاثير محيط و عوامل بيرون قرار گرفته باشد.

ویژگی‌های شخصیت

سوالي كه مطرح مي‍شود اینجاست، دقیقا چه چیزی یک شخصیت را می‌سازد؟ ویژگی‌ها و الگوهای فکری و عاطفی و همچنین ویژگی‌های بنیادی شخصیتی نقش مهمی در ساختار كل روابط با افراد ايفا مي‌كنند كه عبارتند از:

سازگاری:

در رفتار هركس يك نظم و ساختار قابل تشخيصي وجود دارد كه در موقعيت‌هاي مختلف خود را نشان مي‌دهد.

روان‌شناختی و فیزیولوژیکی:

شخصیت یک ساختار روان‌شناختی است، اما تحقیقات نشان می‌دهد که تحت تأثیر فرآیندها و نیازهای بیولوژیکی نیز قرار دارد.

رفتارها و اعمال:

شخصیت نه تنها بر نحوه حرکت و واکنش ما در محیط خود تأثیر می‌گذارد، بلکه باعث می‌شود ما به روش‌های خاصی عمل کنیم كه همين واكنش‌ها ما را منحصر به فرد مي‌كند.

توصیف چندگانه:

همانطور كه بيان شد اين پديده روانشناختي تحت تاثير افكار، احساسات، نوع نگرش ما به موضوع و ساير تعاملات اجتماعي است كه در حال توصيف وجه‌هاي مختلف هر فرد مي‌باشد.

شخصیت خود را چگونه رشد دهیم؟

بعد از تعريف و بيان ويژگي‌هاي شخصيت شناسي به اين سوال مي‌رسيم اگر خود شناسي اكتسابي باشد مي‌توان آن را بهتر كرد و شخصيت خودمون را تقويت كنيم؟ بايد پاسخ داد بله.

تعدادی نظریه در مورد چگونگی رشد شخصیت وجود دارد. برخی از این دیدگاه‌های اصلی در مورد شخصیت شامل موارد زیر است.

• انواع نظریه‌ها

نظریه‌ها به ديدگاه‌هاي اوليه روانشناختي و انواع تيپ‌ها مي‌پردازد. این نظریه‌ها تعداد محدودی از «تیپ‌های شخصیتی» را پیشنهاد می‌کنند که به تأثیرات بیولوژیکی مرتبط هستند، از جمله:

اولین تيپ A: کمال گرا، بی حوصله، رقابتی، وسواس کار، پیشرفت گرا، پرخاشگر، استرس زا

دومین تيپ B: استرس کم، یکنواخت، انعطاف پذیر، خلاق، سازگار با تغییر، صبور، تمایل به تعویق

سومین تيپ C: بسیار وظیفه شناس، کمال گرا، تلاش برای آشکار کردن احساسات (مثبت و منفی)

چهارمین تيپD:  نگراني، غمگینی، تحریک پذیری، دیدگاه بدبینانه، خودگویی منفی، اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی، عدم اعتماد به نفس، ترس از طرد شدن، عبوس به نظر رسیدن، ناامیدی.

• تئوری‌های صفت

اين تئوري‌ها شخصيت هر فرد را بر اساس ژنتيك و ويژگي‌هاي دروني توصيف مي‌كند كه شامل موارد زير است:

سازگار:  احساس همدلي زيادي دارند، از كمك به ديگران لذت مي‌برند، ديگران براي آنها اهميت بيشتري دارد.

وظیفه شناسی: سطح بالای فکر، کنترل خوب، رفتارهای هدفمند.

تمایل به جلب رضایت شخص: سازگار، منفعل

برونگرایی: تحریک پذیری، معاشرت، پرحرفی، قاطعیت، و بیان عاطفی فعال و زيادي دارند.

درونگرایی: ساکت، محتاطانه

زود رنج: استرس و تغییرات چشمگیر خلق و خوي را تجربه می‌کند، مضطرب و در مورد چیزهای مختلف نگران است، به راحتی ناراحت می‌شوند.

گشودگی: بسیار خلاق، برای امتحان چیزهای جدید مشتاق هستند، بر رویارویی با چالش‌های جدید تمرکز می‌کند.

• نظریه‌های روان پویایی

نظریه‌های روان پویشی شخصیت به شدت تحت تأثیر کار زیگموند فروید قرار دارند. فرويد تأثیر ضمیر ناخودآگاه بر شخصیت مورد مطالعه قرار دارد و بر آن تاكيد داشت.  نظریه‌های روان پویایی شامل نظریه مرحله روانی-جنسی زیگموند فروید و مراحل رشد روانی اجتماعی اریک اریکسون است.

• نظریه‌های رفتاری

اين نظريه شخصيت را نتيجه تعامل فرد با محيط و اجتماع بيان مي‌كند. يكي از مشكلات اين نظريه اين است كه نقش فكر و احساسات دروني را در روانشناختي ناديده مي‌گيرند و فقط رفتارهاي قابل مشاهده و اندازه‌گيري را مطالعه مي‌كنند. از نظریه پردازان رفتاری می‌توان به B.F. Skinner و John B. Watson اشاره کرد.

• اومانیست

نظریه‌های اومانیستی بر اهمیت اراده آزاد و تجربه فردی در رشد شخصیت تأکید دارند. از نظریه پردازان اومانیست می‌توان به کارل راجرز و آبراهام مزلو اشاره کرد.

فواید شخصیت شناسی

درك و شناخت بيشتر در مورد خودمان سبب عملكرد بهتر شخصيت مي‌شود؛ البته شايان به ذكر است كه درك از خود نياز به تمرين بيشتر و كامل‌تري دارد. تحقيقات شخصيت شناسي در دنیای پزشکی، سلامت، تجارت، اقتصاد، فناوری و غیره بسيار كاربردي و مهم است. با شناخت بيشتر از خود مي‌توانيم به دنبال راه‌های جدیدی برای بهبود سلامت فردی و عمومی جامعه باشیم.

بنابراین رشد شخصیت سبب اصلاح فرد و الگوي درستي براي ديگران می‌شود و مي‌توانند از آن فرد پیروی کنند. البته به این نکته دقت کنید که تقلید کورکورانه اشتباه است. شخصیت خود را به گونه‌ای رشد دهید تا الگوی اطرافیان خود باشید. رشد شخصیت نه تنها شما را خوب و عالی ظاهر می‌کند بلکه به شما کمک می‌کند تا با لبخند با جهان روبرو شوید.

امیدواریم مقاله شخصیت شناسی برای شما مفید بوده باشد.

مطلب پیشنهادی برای مطالعه بیشتر: شخصیت شناسی MBTI